សេចក្តីផ្តើម
សុភាសិតខ្មែរមួយបានពោលថា ” ចំណោះជាអាហារ ប្រាជ្ញាជាអាវុធ“ ធម្មតាមិនថាសត្វ ឬមុស្សនោះទេ នៅលើសកលលោកយើងនេះ ជីវិតរស់រានទៅបានវាអាស្រ័យទៅលើការទទួលទានអាហារជារៀងរាល់ថ្ងៃ រីឯអាអាហារទាំងនោះគឺបានមកពីការខិតខំប្រឹងប្រែងដោយកម្លាំងកាយនិងប្រាជ្ញា។ បើយើងលើកយករឿងរាវពីបុរាណកាលមកបកស្រាយសារឡើងវិញនោះយើងឃើញថា មនុស្សកាលសម័យដើម គឺប្រើកម្លាំងកាយ និងអាវុធដូចជា ធ្នូ ស្នា ព្រួញ លំពែង កាំបិត ពូថៅ ខ្វែ ផ្គាក់ ក្នុងការប្រមាញ់សត្វយកមកដុតអាំងធ្វើជាអាហារ រីឯ ចបកាប់ ចបជីក ប៉ែល រនាស់ នង្គាល់ ក៏ជាអាវុធ សំរាប់ធ្វើស្រែចម្ការ យកស្រូវ បន្លែបង្កា ដើម្បីយកមកធ្វើជាអាហារផងដេរ។ មនុស្សបុរាណបានប្រគួទគ្នា ជិះសេះ បាញ់ព្រួញ ព្យួររាស់ ស្ទុងដក ច្រូតកាត់ បោកបែន លីសែង បោកចម្បាប់ ដោយកម្លាំងកាយក្នុងការទទួលផល និងយកជ័យជំនះ ប៉ុន្តែរយៈពេលប៉ុន្មានទស្សវត្តចុងក្រោយនេះ នៅលើសកលលោកទាំងមូលមានការផ្លាស់ប្តូរប្រែប្រួលយ៉ាងខ្លាំង ដោយមនុស្សបានអោយតំលៃទៅលើចំណេះដឹង និងការសិក្សាជាចម្បង ព្រោះគេសង្កេតឃើញថា គ្រប់ជាតិសាស្ត្រនីមួយៗ នៅលើសកលលោកនេះកំពុងតែប្រកួតប្រជែងគ្នាតាមរយៈចំណេះដឹង និងបច្ចេកវិទ្យា ដូច្នេះការបន្តការសិក្សានៅមហាវិទ្យាល័យគឺមានសារសំខាន់បំផុតដើម្បីបង្កើនចំណេះដឹងអោយកាន់តែខ្ពង់ខ្ពស់ ទៅតាមតម្រូវការរបស់ស្ថាប័ណ្ណរដ្ឋ ស្ថាប័ណ្ណឯកជននានា និងជាតម្រូវការសំរាប់ប្រកួតប្រជែងគ្នាក្នុងទីផ្សារនៅលើសកលលោកទាំងមូល។
បើយើងក្រលេកមើលអ្នកដែលធ្វើការនៅក្នុងស្ថាប័ណ្ណផ្សេងដូចជា អ្នកសេដ្ឋកិច្ចវិទ្យា អ្នកព័ត៌មានវិទ្យា ស្ថាប័ណ្ណតុលាការ គ្រូបង្រៀនថ្នាក់ឧត្តម មេធាវី ក្រុមអ្នកច្បាប់ ក្រុមគ្រូពេទ្យ អ្នកវិភាគសេដ្ឋកិច្ច និងនយោបាយ អ្នកគ្រប់គ្រងតាមក្រុមហ៊ុនឯកជននានា…។ល។ សុទ្ធសឹងតែជាអ្នកដែលបានបញ្ចប់ការសិក្សានៅសកលវិទ្យាល័យ ចាប់ពីបរិញ្ញាប័ត្រ អនុបណ្ឌិត បណ្ណិត PHD ជាដើម។
ការសិក្សាប្រៀបបាននឹងការដាំដើមឈើដ៏ធំមួយ ដែលមានបែកមែកធាងសាខា មានម្លប់ មានផ្លែផ្កា គួរអោយត្រេកអរនឹងភោគផលទាំងនេះ ប៉ុន្តែមុននឹងបានផលទាំងនេះ គឺយើងត្រូវដាំ ថែរទាំស្រោចទឹកដាក់ជី ជ្រោយគល់ ជំរៈស្មៅ និងត្រូវការពេលវេលាដ៏យូរថែមទៀត ទើបអាចធ្វើអោយដើមឈើនោះមានឫស្សរឹងមាំ មានផ្លែផ្កាច្រើន និងមានម្លប់ធំត្រឈឹងត្រឈៃអោយយើងអាចជ្រគក្រោមម្លប់របស់វាបាន។ គ្មានលទ្ធផលមួយណាដែលធ្លាក់មកពីលើមេឃនោះទេ មានតែខិតខំប្រឹងប្រែង ព្យាយាម តស៊ូជំនះរាល់ឧបសគ្គ និងការអត់ធ្មត ទើបអាចទទួលលទ្ធផលជាទីគាប់ចិត្តបាន។
១-គោលការណ៍បឋមឈានទៅរកភាពជោគជ័យ
១-ក-ការព្យាយាម
ការព្យាយាមគឺជារឿងដែលសំខាន់បំផុតសម្រាប់មនុស្សទាំងប្រុស ទាំងស្រី ទាំងចាស់ ទាំងក្មេង ហើយមានតែការព្យាយាមទេ ដែលធ្វើអោយមនុស្សយើងអាចទទួលបាននូវលទ្ធផលជាច្រើនដូចក្តីប្រាថ្នារបស់យើង។ មនុស្សដែលគ្មានសេចក្តីព្យាយាម ឆាប់ធុញទ្រាន់ ឆាប់នឿយហត់ ឆាប់ចុះចាញ់ ឆេវឆាវ មិនយកចិត្តទុកដាក់ បណ្តែតបណ្តោយតាមព្រេងវាសនា តាមព្រហ្មលិខិត មិនអាចទទួលបាន ភាពជោគជ័យឡើយ។
ឧទាហរណ៍ៈ ក្នុងរឿងសម្លាញ់ពីរនាក់ ដែលអ្នកនិពន្ធតាក់តែងឡើង ក្នុងការពន្យល់នែនាំមនុស្សអោយចេះព្យាយាម។ បុរស់ដែលបានប្រព្ធគ្រប់លក្ខណ៍ នាំគ្នាទៅបាចទឹកសមុទ្រដោយក្តីព្យាយាម អំណត់អត់ធន់ ជាច្រើនថ្ងៃ ដែលជាហេតុធ្វើអោយពពួកហ្វូងមច្ឆាភិតភ័យស្លន់ស្លោ យកមានប្រាក់កែវកងមកសូកប៉ាន់ ជាថ្នូរក្នុងការបញ្ឈប់បាចទឹកសមុទ្រ ហើយធ្វើអោយស្រីគ្រប់លក្ខណ៍និងស្វាមីក្លាយជាអ្នកមានស្តុកស្តម្ភតរៀងមក។ ថ្លែងពីស្រីខាតលក្ខណ៍ និងស្វាមី ចង់មានដូចគេដែរ តែគ្មានសេចក្តីព្យាយាម ទៅបាចទឹកសមុទ្រឈ្លោះប្រកែកគ្នា វាយគ្នា របូតខោរ របូតសំពត់ មិនត្រឹមតែមិនបានមាសប្រាក់នោះទេ ថែមទាំងធ្វើអោយពពួកមច្ឆាសើចក្អាក់ក្អាយ ត្រីសណ្តាយសើចឡើងរហែកមាត់ដល់សពថ្ងៃនេះ។ ដូច្នេះអ្នកណាមានការព្យាយាមអ្នកនោះនិងទទួលបានជោគជ័យ ដូចក្តីប្រាថ្នា។
១-ខ-ការតស៊ូការរាល់ការលំបាក
នៅលើលោកនេះ គ្មានណរណាម្នាក់ជៀសផុតពីការលំបាកនោះទេ អ្នកក្រ អ្នកមាន សេ្តច មន្ត្រី មហាសេដ្ឋី ក៏មានការលំបាកដែរ ដូចតែគ្នាទេ គ្រាន់តែការលំបាកទាំងនោះ ស្រាល ធ្ងន់តិចច្រើន តែប៉ុណ្ណោះ។ នាពេលបច្ចុប្បន្ន មានពាក្យមួយឃ្លាដែលគេតែងនិយាយលេងថា ”អ្នកក្ររើសស៊ី រីឯអ្នកមាន ស៊ីរើស“ កូនអ្នកក្រដើររើសសម្រាមលក់ យកលុយទិញបាយស៊ី ដើររើសអាហារសល់ដែលគេបោះចោលតាមធុងសម្រាមស៊ី នេះហើយគេហៅថា រើសស៊ី។ ពួកគេលំបាកព្រោះតែអត់មានអីស៊ី។ ឯកូនអ្នកមានវិញពួកគេស៊ីរើស ម្តាយឪពុកយក បាយសាច់មាន់ មកអោយ ពួកគេទាបាយសាច់ជ្រូក ទិញហេមប៊ឺហ្គឺអោយ ទាហតដក ទិញបបរសាច់មាន់អោយ ទាភីស្សា ដល់ម៉ោងស៊ីបាយ រតពួនតាមគៀនជញ្ជាំង ម្តាយឪពុក និងបាវបំរើ តាមអង្វអោយកូនមកស៊ីបាយ។ នេះហើយហៅថា ស៊ីរើស។ ចំនុចនេះសបញ្ជាក់អោយឃើញថា អ្នកមានអ្នកក្រសុទ្ធតែមានការលំបាក់រៀងៗខ្លួន តែមួយលំបាកក្រអត់មានបាយស៊ី មួយទៀតលំបាកដោយមានរបស់ស៊ីហើយ តែស៊ីមិនកើត។
ការលំបាកវាតែងតែជួបនៅពេលដែលមនុស្សយើងចាប់ផ្តើមធ្វើអ្វីមួលើកដំបូង តែពេលដែលធ្វើយូរៗទៅ ស្ទាត់ជំនាញ ដោយការហ្វឹកហាត់ មានបទពិសោធន៍ ហើយការលំបាកទាំងនោះក៏បានរសាត់ឆ្ងាយចេញពីយើង ហើយភាពជោគជ័យចាប់ផ្តើមឈានមករកយើងបន្តិចម្តងៗ លុយ និងកិត្តិយសក៏ចាប់ផ្តើមឈានមករកយើងផងដែរ។ ដូច្នេះការតស៊ូជំនះរាល់ឧបសគ្គ នឹងការលំបាក ទើបយើងអាចឈ្នះបញ្ហាលំបាកនៅក្នុងជីវិតបាន។
១-គ-មានភាពអត់ធ្មត់
ភាពអត់ធ្មត់ក្នុងការសិក្សា បូករួមនឹងការតស៊ូព្យាយាមទៀតនោះ យើងអាចនឹងសម្រេចបានដល់គោលដៅ ១០០% លើកលែងតែយើងបោះបង់វាចោល។ ការសិក្សាមានការលំបាក ប៉ុន្តែពេលយើងស្វែងយល់ច្បាស់អំពីវា នោះការសិក្សាគឺជារឿងដែលងាយស្រួល និងធ្វើអោយយើងសប្បាយចិត្តទៅវិញទេ ព្រោះអាចនាំយើងអោយឆ្លងផុតពីសេចក្តីអវិជ្ជា ឬសេចក្តីទុក្ខក្នុងជីវិតបានយ៉ាងពិតប្រាកដ។ អ្នកមិនចេះអក្សរក៏អាចមានការងារធ្វើ ក៏អាចរស់បានដែរ តែរស់ដោយប្រើកម្លាំងកាយទាំងស្រុង ហើយអ្នកត្រូវចងចាំថា នៅពេលអ្នកមានជម្ងឺ ឬកម្លាំងចុះខ្សោយ មិនអាចធ្វើការអោយគេបាននោះអ្នកនិងដាច់បាយជាក់ជាមិនខាន។ តែបើអ្នកប្រើចំណេះ ឬប្រើខួរក្បាលរកប្រាក់វិញ ទោះជាកម្លាំងចុះខ្សោយ ក៏អ្នកអាចប្រើចំណេះរបស់អ្នករកសុយបានដែរ។
២-លទ្ធផលអ្នកមិនបានបន្តការសិក្សានៅមហាវិទ្យាល័យ
ចំពោះអ្នកដែលមិនបានបន្តការសិក្សានៅមហាវិទ្យាល័យ មិនមែនថា គ្មានការងារធ្វើនោះទេ តែការងារដែលពូកគាត់ធ្វើ និងការទទួលខុសត្រូវមានដែនកំណត់ ទួនាទី និងប្រាក់ខែក៏មានដែនកំណត់ផងដែរ។ តើអ្នកធ្លាប់ឃើញអ្នកបញ្ចប់ត្រឹមថ្នាក់ទី១២ (បាក់ឌុប) មកធ្វើជាគ្រូបង្រៀន នៅមហាវិទ្យាល័យដែរទេ? តើអ្នកធ្លាប់ឃើញអ្នកគ្មានសញ្ញាប័ត្រមហាវិទ្យាល័យទៅធ្វើជា ព្រះរាជអាជ្ញា ចៅក្រម មេធាវី គ្រូពេទ្យជំនាញ អ្នកគ្រប់គ្រងកម្មវិធីកុំព្យួទ័រតាមអង្គភាពធំៗ អ្នកវិភាគសេដ្ឋកិច្ច នយោបាយដែរឬទេ? ចម្លើយ គឺទេ គ្មានទេ។ ដូច្នេះមានតែបន្តការសិក្សានៅសាកលវិទ្យាល័យទេ ទើបអាចចាប់យកជំនាញ និងមុខតំណែងសំខាន់ៗបាននៅក្នុងស្ថាប័ណ្ណរដ្ឋ ស្ថាប័ណ្ណឯកជន និងស្ថានប័ណ្ណឯករាជ។ បើអ្នកធ្វើការនៅស្ថាប័ណ្ណណាមួយយូរឆ្នាំហើយ តែថៅកែ ឬអ្នកគ្រប់គ្រងនៅទីនោះមិនបានតម្លើងតំណែង និងប្រាក់ខែរអោយអ្នកតាមដែលអ្នកចង់បាននោះ អ្នកត្រូវដាក់សំនួរសួរខ្លួនឯងថា តើអ្នកនៅមានការខ្វះខាតអ្វីខ្លះ? មកធ្វើការទៀងម៉ោងដែរទេ? គោរពវិន័យដែរទេ? ស្លៀកពាក់ឯកសណ្ឋានដែរទេ? ការងារធ្វើបានល្អដែរទេ? ចៅហ្វាយស្រលាញ់អ្នកដែរទេ? អ្នកធ្វើការជុំវិញអ្នកគេគោរពស្រលាញ់អ្នកដែរទេ? ចម្លើងអ្នកឆ្លើយថា ល្អគ្រប់ចំនុច។ ចុះបើល្អហើយតើហេតុអ្វីប្រាក់ខែ និងតំណែងរបស់អ្នកក្រិន មិនទៅមុខ? តើអ្នកមានបានបន្តការសិក្សាទៅថ្នាក់ឧត្តមដែរទេ? ចម្លើយឆ្លើយថាទេ មានតែបទពិសោធន៍យូរឆ្នាំហើយ។ មួលហេតុចុងក្រោយនេះហើយ ដែលអ្នកធ្វើការមួយចំនួន ក្រិនប្រាក់ខែនិងតំណែង។ បទពិសធន៍ ពិតជារឿងដ៏សំខាន់មួយ តែបើមានបទពិសោធន៍ ហើយមានចំណេះបូកបន្ថែម នោះអ្វីៗច្បាស់ជាតំណើរការទៅបានដោយរលួនជាក់ជាមិនខាន។
អ្នកត្រូវតែកំណត់គោលដៅជីវិតអោយបានច្បាស់លាស់ ហើយជ្រើសរើសមុខវិជ្ជាណាដែលនាំអោយអ្នកមានជំនាញពិតប្រាកដដើម្បីសំរេចគោលដៅនោះ។ អ្នកណាក៏ដោយបើគ្មានគោលដៅច្បាស់លាស់ទេ គឺមិនអាចសម្រេចក្តីប្រាថ្នាបានឡើយ។
លោក ប៊ីល ហ្គេត (Bill Gates) ជាអ្នកបង្កើតសុសវែ (software) កុំព្យូទ័រដ៏ធំបំផុតនៅលើពិភពលោក យ៉ាងហោចណាស់ ក៏បានបន្តការសិក្សានៅមហាវិទ្យាល័យ ពីរឆ្នាំផងដែរ ទើបគាត់អាចមានមូលដ្ឋានគ្រិះក្នុងការសរសេរ សុសវែ នៅក្រុមហ៊ុន មៃក្រូសុស ប្រកបដោយជោគជ័យ។
មានប្រជាជនខ្មែររាប់លាននាក់ដែលបានចាកចេញពីស្រុកខ្មែរ ទាំងស្របច្បាប់ និងមិនស្របច្បាប់ ទៅធ្វើជាពលករនៅប្រទេសថៃ កូរ៉េ ម៉ាឡេស៊ី ដោយកត្តាផ្សេងដូចជា៖
-ភាពក្រីក្រ
-ខ្វះការងារធ្វើនៅក្នុងស្រុកខ្មែរ
-ប្រាក់ខែតិចពេកនៅស្រុកខ្មែរ មិនអាចរស់បាន
-ចំណេះដឹងទាប ឬគ្មានចំណេះ ទើបសម្រេចចិត្តទៅធ្វើពលករចំណាកស្រុក
-មានចំណេះគ្រប់គ្រាន់ តែប្រាក់ខែស្រុកខ្មែរមិនសមតុល្យនិងចំនេះ
បើយើងក្រលេកមើលចំនុចតូចៗខាងលើ យើងសង្កេតឃើញថា មានចំនុចមួយដែលទាក់ទងទៅនិងចំណេះដឹង ទាប ឬគ្មានចំណេះ ជាហេតុដែលធ្វើអោយពលរដ្ឋខ្មែរ ធ្វើចំណាកស្រុកទៅរកការងារធ្វើនោស្រុកគេ។
៣-ការអភិវឌ្ឍន៍ធនធានមនុស្ស
ធនធានមនុស្សគឺជាកត្តាចម្បងបំផុតនៅក្នុងការអភិវឌ្ឍន៍ប្រទេសជាតិទាំងមូល ហើយសង្គមដែលមានការីកចំរើនទៅបាននោះគឺត្រូវមានធនធានមនុស្សខ្លាំង។ ដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ធនធានមនុស្ស រដ្ឋាភិបាលត្រូវតែខិតខំបន្ថែមទៀតដូចជា៖
-បង្កើតសាសារៀនរដ្ឋ និងសាលារៀនឯកជនជាដៃគូអោយបានច្រើន
-កំណត់ច្បាប់អោយប្រជាជនគ្រប់រូប ដែលគ្រប់អាយុត្រូវតែទៅសាលា
-ជួយលើកទឹកចិត្ត និងផ្តល់ជារង្វាន់ដល់សិស្សដែលរៀនពូកែ
-មានកម្មវិធីប្រលងប្រគួទប្រជែងទៅតាមឯកទេសនីមួយៗ
-លុបបំបាត់ការសូកប៉ានយកពិន្ទុអោយបាន ចាប់ពីបឋមសិក្សា រហូតដល់ថ្នាក់វិទ្យាល ល័យ
-បង្កើនប្រាក់ខែគ្រូបង្រៀនអោយខ្ពស់ ជាសវាងការស៊ីសំណូកសូកប៉ាន់
-រដ្ឋត្រូវមានអាហាររូបករណ៍ ដល់និស្សិតក្រីក្រ ទាំងមកពីទីក្រុងនិងជនបទ
-ព្យាយាមនែនាំពន្យល់ពលរដ្ឋអោយបន្តការសិក្សានៅមហាវិទ្យាល័យអោយបានច្រើនលើសពីការគ្រោងទុក។
ដើម្បីអភិវឌ្ឈន៍ធនធានមនុស្ស មិនត្រឹមតែអោយមនុស្សរៀន ដើម្បីរកការងារធ្វើប៉ុណ្ណោះនោះទេ យើងត្រូវបង្រៀនមនុស្សអោយចេះបង្កើតការងារចែកអោយអ្នកគ្មានការងារធ្វើ។បង្រៀនមនុស្សអោយមានគំនិតឆ្នៃប្រឌិតបង្កើតការងារខណៈដែលសង្គមគឺជាកន្លែងប្រមូលផ្ដុំ នឹងសម្បូរទៅដោយការងារ។ ជាការពិតបើមនុស្សនៅតែរៀនដើម្បីស្វែងរកការងារធ្វើ ពួកគេនៅតែខ្វះការងារ តែបើពួកគេផ្លាស់ប្ដូរផ្នត់គំនិតពីការរៀនដើម្បីស្វែងរកការងារធ្វើ មកជារៀនដើម្បីបង្កើតការងារនោះ សង្គមជាតិនឹងសម្បូរការងារធ្វើ ហើយអាចឈានទៅដល់ខ្វះមនុស្សធ្វើការទៀតផង ពីព្រោះនៅក្នុងសង្គមមួយមានការងារច្រើនជាងមនុស្ស មិនមែនមនុស្សមានចំនួនច្រើនជាងការងារនោះទេ។ យើងទាំងអស់គ្នារួមទាំងរដ្ឋាភិបាលផង មិនត្រូវរំពឹងនឹងដេកចាំតែការវិនិយោគរបស់បរទេសចូលមករកស៊ីក្នុងប្រទេសនោះទេ យើងគួរតែបង្កើតដង្ហើមរស់ដោយខ្លួនឯង។
៤-ជំនាញដែលទាមទាកម្រិតថ្នាក់មហាវិទ្យាល័យ
៤-ក-គ្រូបង្រៀនថ្នាក់ឧត្តមសិក្សា
នាពេលបច្ចុប្បន្នគេសង្កេតឃើញថា លោកគ្រូ អ្នកគ្រូ ដែលបង្រៀនថ្នាក់វិទ្យាល័យ និងមហាវិទ្យាល័យ គឺសុទ្ធសឹងជាគ្រូ ដែលបានបន្ត ឬបញ្ចប់ការសិក្សានៅមហាវិទ្យាល័យទៅតាមឯកទេសរបស់ខ្លួន។ ប្រទេសអភិវឌ្ឈន៍ និងកំពុងអភិវឌ្ឈន៍ គេត្រូវការគុណភាព សមត្ថភាព ដើម្បីធ្វើការប្រកួតប្រជែងគ្នានៅលើទីផ្សារជាតិ និងអន្តរជាតិ។ ដូច្នេះទាំងសាលារដ្ឋ និងសាលាឯកជន អ្នកគ្រប់គ្រង ឬនាយកសាលា ត្រូវការជ្រើសរើសគ្រូដែលមានសមត្ថភាព គុណភាព មានចំណេះដឹងខ្ពស់ដើម្បី បង្ហាត់បង្រៀនសិស្សានុសិស្ស អោយមានជំនាញច្បាស់លាស់អាចយកទៅប្រើការបានក្នុងការរកការងារធ្វើ ឬបង្កើតការងារដោយខ្លួនឯង។
៤-ខ-អ្នកព័ត៌មានវិទ្យា
មានអ្នកខ្លះតែងយល់ច្រឡំថា អ្នកព័ត៌មានវិទ្យា គឺជាអ្នកសរសេរព័ត៌មាន ឬអ្នកកាសែត ដោយសារពាក្យនេះវាដូចគ្នា តែប្រើក្នុងន័យផ្សេងពីគ្នា។ ពាក្យថា ព័ត៌មានវិទ្យា គឺមកពីពាក្យថា ”អាយធី (IT)“ ន័យពេញរបស់ពាក្យនេះគឺ ”អ៊ីនហ្វមេតសិន តិចណូឡូជី (Information Technology)“ ប្រែថា បច្ចេកវិទ្យាព័ត៌មាន មានន័យថា អ្នកជំនាញខាងកុំព្យូទ័រ។
អ្នកអាចរៀនកុំព្យូទ័របានគ្រប់ទីកន្លែង តាមវគ្គខ្លីៗ ចាប់ពីបីខែឡើងទៅ តែអ្នកត្រូវចងចាំថា បើអ្នករៀនវគ្គខ្លីៗទាំងនេះ គឺមានន័យថា អ្នករៀនប្រើកម្មវិធីកុំព្យូទ័រ មិនមែនរៀនបង្កើតកម្មវិធីកុំព្យូទ័រនោះទេ។ បើអ្នកចង់ក្លាយជាអ្នកបង្កើតកម្មវិធីកុំព្យួទ័រ នោះអ្នកត្រូវតែទៅបន្តការសិក្សានៅសកលវិទ្យាល័យផ្នែក ព័ត៌មានវិទ្យា ដូចជា បរិញ្ញាប័ត្រ អនុបណ្ឌិត បណ្ឌិត ឬលើសនេះក៏បាន ទើបអាចក្លាយជាអ្នកសរសេរកម្មវិធីអោយអតិថិជនប្រើបាន។ ព័ត៌មានវិទ្យាបានបែងចែកជំនាញផ្សេងៗពីគ្នាដូចជា៖
-អ្នកសរសេរកម្មវិធី (Programmer)
-អ្នករចនាគេហទំព័រ (Web Designer)
-រដ្ឋបាល (Administrator)
-អ្នកតភ្ជាប់បណ្តាញ (Network)…។ល។
៤-គ-គ្រូពេទ្យ
គ្រុមគ្រូពេទ្យសុទ្ធតែត្រូវបន្តការសិក្សានៅមហាវិទ្យាល័យទាំងអស់ បន្ទាប់ពីពួកគាត់ប្រលងជាប់ ឬធ្លាក់សញ្ញាប័ត្របាក់ឌុប។ ដូច្នេះបើមិនបានបន្តការសិក្សានៅមហាវិទ្យាល័យទេនោះ នៅក្នុងសង្គមបច្ចុប្បន្ននេះ កុំសង្ឃឹមថា បានធ្វើជាលោកគ្រូពេទ្យ អ្នកគ្រូពេទ្យ ឬ វេជ្ជបណ្ឌិតអោយសោះ ព្រោះមុខជំនាញនេះ គេបានតម្រូវអោយបន្តការសិក្សានៅមហាវិទ្យាល័យ។
៤-ឃ-តុលាការ
ពាក្យថាតុលាការ គឺមានន័យទូលំទូលាយណាស់ ព្រោះនៅក្នុងតុលាការ មានទួនាទី និងជំនាញរៀងៗខ្លួនដូចជា៖
-ប្រធានតុលាការ
-អនុប្រធានតុលាការ
-ចៅក្រម
-អេយ្យការ
-ព្រះរាជអាជ្ញា
-ព្រះរាជអាជ្ញារង
-រដ្ឋបាល
-ផ្នែកព្រហ្មទណ្ឌ
-ផ្នែករដ្ឋបវេនីយ៍
-ក្រឡាបញ្ជី…។ល។
អ្នកទាំងអស់ខាងលើនេះ តម្រូវអោយមានសញ្ញាប័ត្រច្បាប់ពីមហាវិទ្យាល័យ ទើបអាចប្រលងចូលធ្វើកិច្ចការទាំងនេះបាន។
៤-ង-មេធាវី
មេធាវីគឺជាអ្នកការពារក្តីអោយកូនក្តីរបស់ខ្លួន។ មេធាវីក៏តម្រូវអោយមានសញ្ញាប័ត្រច្បាប់ដែលបានបញ្ចប់ពីមហាវិទ្យាល័យដូចគ្នាដែរ ទើបអាចប្រងចូលធ្វើជាមេធាវីបាន។ មេធាវី គឺជាកាំបិតមុខពីរ អ្នកត្រូវក៏ជួយ អ្នកខុសក៏ជួយ អោយតែកូនក្តីគេមកពឹងពាក់។ មេធាវីដែលល្អ គឺស្មោះត្រង់ជាមួយកូនក្តីរបស់ខ្លួន មិនស៊ីសងខាង។ មេធាវី ដែលខ្លាំង គឺមិនខ្លាចការគំរាមកំហែង មិនស៊ីសំណូកសូកប៉ាន ហ៊ានប្រឈរមុខគ្រប់បែបយ៉ាង ចំពោះមុខច្បាប់ក្នុងការការពារក្តី ហើយមិនគោះស៊ីលុយកូនក្តី និងមិនជាន់ករកូនក្តីខ្លួនឯងនោះទេ គឺធ្វើយ៉ាងណាអោយតែអាចការពារកូនក្តីរបស់ខ្លួនអោយទទួលបានជោគជ័យ។
៥-សេក្តីសន្និដ្ឋាន
សរុបសេចក្តីមក សក្តានុពលនៃការបន្តការសិក្សា ថ្នាក់បរិញ្ញាប័ត្រ គឺមានសារប្រយោជន៍ ខ្លាំងណាស់សម្រាប់សង្គមជាតិនីមួយៗ។ ដើម្បីចូលរួមអភិវឌ្ឈន៍សង្គមជាតិ អោយមានការរីចំរើនកាន់តែខ្លាំង ពលរដ្ឋគ្រប់រូបត្រូវតែអោយតំលៃទៅលើកការសិក្សា ហើយនាំគ្នាបន្តការសិក្សា អោយបានខ្ពង់ខ្ពស់ ក្នុងការភិវឌ្ឈន៍ខ្លួនឯងផង និងចូលរួមអភិវឌ្ឈន៍សង្គមជាតិផង។ មាតា បិតា អាណាព្យាបាលគ្រប់រូប និងរាជរដ្ឋាភិបាលត្រូវតែសហការគ្នាក្នុងការជម្រុញកុលបុត្រធីតារបស់ខ្លួនអោយខិតខំរៀនសូត្រ ចាប់ពីបឋមសិក្សា រហូតដល់មហាវិទ្យាល័យ បើទោះជាក្រុមគ្រួសារមានជីវភាពក្រីក្រក៏ដោយ ព្រោះពាក្យស្លោកខាងលើបានពោលថា ចំណេះជាអាហារ ប្រាជ្ញាជាអាវុធ៕
.jpg)
.jpg)
