សុភាសិតមួយពោលថា ”កុំស្លាប់ដូចពស់ កុំរស់ដូចកង្កែប“ ចូរបកស្រាយ?
មនុស្សគ្រប់រូបមិនអាចជៀសផុតពីសេចក្តីស្លាប់បានឡើយ តែមុននិងស្លាប់មនុស្សគប្បីបន្សល់ទុកនូវស្នាដៃ ល្អៗ និងពោរពេញដោយកេរិ៍្តឈ្មោះបោះសំលេង បើនៅរស់វិញ មនុស្សគប្បីកែខៃជីវិត អោយប្រសើថ្លៃថ្លា និងអភិវឌ្ឍន៍រីកចំរើន។ អាស្រ័យហេតុនេះហើយ ទើបមានសុភាសិតមួយពោលថា ”កុំស្លាប់ដូចពស់ កុំរស់ដូចកង្កែប“។ តើសុភាសិតខាងលើមានអត្ថន័យខ្លឹមសារយ៉ាងដូចមេ្តច?
ដើម្បីកុំអោយយល់ច្រឡំ ក្នុងការដោះស្រាយ បញ្ហខាងលើ យើងគប្បីយល់អត្ថន័យនៃពាក្យ ”រស់ និងស្លាប់“ អោយបានច្បាស់លាស់ជាមុនសិន។ រស់ គឺជាការរក្សាជីវិតអោយគង់នៅ។ ស្លាប់ គឺការរលត់ផុតសង្ខារ។
ប្រធានបទខាងលើមានន័យថា គ្រប់មនុស្សទាំងឡាយត្រូវស្លាប់ ដោយបន្សល់ទុកនូវកេរ្តិ៍ឈ្មោះ ល្អប្រពៃ ហើយត្រូវរស់ដោយភាពថ្លៃថ្នូរ និងអភិវឌ្ឍន៍ មិនត្រូវស្លាប់ហើយនិងរស់នៅដោយឥតប្រយោជន៍ ឥតន័យខ្លឹមសារនោះទេ។
ពាក្យថា ”កុំស្លាប់ដូចពស់ កុំរស់ដូចកង្កែប“ គឺសំដៅលើសត្វពស់។ ពស់ ជាសត្វល្មួនមួយប្រភេទ ដែលខ្លះគ្មានពឹស ហើយខ្លះមានពឹសខ្លាំងក្លាគួរអោយខ្លាច អាចខាំសំលាប់ជីវិតមនុស្សបាន។ ដូចនេះ មនុស្សគ្រប់គ្នាកាលបើឃើញសត្វពស់នេះហើយ តែងតែវាយសំលាប់ ដោយឥតពិចារណាឡើយ ហើយពស់ត្រូវបានស្លាប់ដោយគ្មានការតវា ឬសំលេងថ្ងូរថ្ងួចអ្វីនោះទេ។ ហើយការស្លាប់របស់សត្វពស់នេះ មិនបានសន្សល់ទុកអ្វីដែលជា កេរដំណែលនិងជាស្នាដៃ សូម្បីបន្តិចក៏គ្មានដែរ មានតែការខ្លាចរអា និងការស្អប់ខ្ពើមតែប៉ុណ្ណោះ។ ដូចនេះការស្លាប់របស់ពស់ គឺស្លាប់ដោយគ្មានតំលៃ គ្មានន័យខ្លឹមសារ និងគ្មានការអាណិតអាសូរ ពីសំណាក់មនុស្សដែលបានឃើញ បានជួបពីភាពកាចសាហាវរបស់វានោះទេ។
ឯសត្វកង្កែបវិញ ជាប្រភេទសត្វលោតស៊ីសត្វល្អិតជាអាហារ ស្លូតគ្មានពឹស និងមិនអាចធ្វើអ្វីដែលប៉ះពាល់ដល់ជីវិតអ្នកណាម្នាកឡើយ។ តែការរស់នៅរបស់សត្វប្រភេទនេះ ក៏មិនបានសុខជា មិនបានរស់ដោយស្រួលនោះទេ ព្រោះវាជាសត្វមិនឆ្លាត វារស់នៅក្នុងរន្ធ តែវាមិនអាចមានសមត្ថភាព ជីកកកាយបង្កើតរន្ធ ដើម្បីជីវិតរស់នៅរបស់វាទេ គឺវាតែងតែ ចូលរស់នៅក្នុងរន្ធក្តាម និងរន្ធសត្វផ្សេងៗ ដែលទំនេរ។ ជួនកាលវារស់នៅតាមគម្ពោតក្បែរមាត់ទឹក។ កង្កែបគ្មានពឹសគ្មានចង្កូម គ្មានធ្មង់ សំរាប់ការពារខ្លួនរបស់វាទេ ជាហេតុធ្វើអោយវាងាយក្នុងការយាយីដល់ជីវិតរបស់វាពីសំណាក់មនុស្ស និងសត្វដទៃទៀត។ ដូចនេះការរស់នៅរបស់កង្កែប ពោពេញដោយភាពភិតភ័យ និងគ្មានការអភិវឌ្ឍន៍ ជីវិតរស់នៅអោយបានល្អឡើយ។
ឯពាក្យ ”កុំស្លាប់ដូចពស់ កុំរស់ដូចកង្កែប“ ក្នុងន័យធៀបវិញ គឺសំដៅការរស់ និងការស្លាប់របស់មនុស្ស។ គឺមានន័យថា មនុស្សគប្បី បន្សល់ទុកនូវស្នាដៃ និងកេរដំណែលផ្សេងៗ ដែលខ្លួនខំកែច្នៃរិះរកវិធីបង្កើតឡើង កាលពីខ្លួននៅរស់។ ដូចនេះមនុស្សគប្បី ឧស្សាហ៍ ព្យាយាម ធ្វើការងារ ផ្សែងៗជាច្រើន……។ ជៀសវាងការស្លាប់ទៅដោយសោះសូន្យទទេ គ្មានបន្សល់ទុកអ្វីក្រៅពីកេរ្តិ៍ឈ្មោះអាក្រក់ ស្អុយរលួយងំ គួរអោយស្អប់ខ្ពើមដែលជារឿងមិនល្អ។ ឯកុំរស់ដូចកង្កែបវិញ គឺមានន័យថា មនុស្សម្នាគ្រប់សញ្ជាតិទាំងអស់ គប្បីចេះកែខៃការរស់នៅ អោយបានល្អប្រសើរ អភិវឌ្ឍន៍រីកចំរើន មាសេរីភាព និងសុភមង្គល់។ គឺមនុស្សមិនត្រូវរស់ដោយពឹងលើកំម្លាំងអ្នកដទៃ រស់ស្តាប់តាមតែការបញ្ជារបស់គេ ឬរស់នៅក្រោមការប្រមាថមើលងាយ ជិះជាន់ កៀបសង្កត់ សព្វបែបយ៉ាង ទាំងផ្លូវកាយវាចារចិត្ត ហើយចេះតែសង្ងំទ្រាំ រស់ដោយគ្មានការតស៊ូ រើបំរាសផ្លាស់ប្តូរជោគវាសនារបស់ខ្លួន។ ដូចនេះមនុស្សត្រូវរស់ដោយកិត្តិយសថ្លៃថ្នូរ បើស្លាប់ក៏ត្រូវបន្សល់ទុកនូវកេរ្តិ៍ឈ្មោះ ល្អប្រសើរ តួយ៉ាងដូចជាសម្តេចសង្ឃរាជជួណាត ថ្វីត្បិតព្រះអង្គបានសុគត ចាកលោកនេះយ៉ាងយូរណាស់ទៅហើយក្តី ក៏កិត្តិស័ព្ទរបស់ព្រះអង្គ នៅតែល្បីរន្ធឺសុះសាយ គ្មានថ្ងៃនិងសាបសូន្យឡើយ ក៏ព្រោះតែស្នាដៃទាំងឡាយ ដែលព្រះអង្គបានបន្សល់ទុក មុនពេលសុគត។ ដូចនេះមនុស្សត្រូវតែកែច្នៃជីរិតរស់នៅអោយបានថ្លៃថ្នូរ និងត្រូវបង្កើតស្នាដៃ ទុកជាកេរដំណែលសំរាប់កូនចៅជំនាន់ក្រោយ។ សរុបសេចក្តីមក មនុស្សមិនត្រូវស្លាប់ដោយឥតប្រយោជន៍ ហើយក៏មិនត្រូវរស់ដោយ ឥតន័យខ្លឹមសារនោះដែរ។
ឆ្លងតាមការបកស្រាយខាងលើឃើញថា ប្រធានបទនេះ ពិតជាមាន អត្ថន័យល្អត្រឹមត្រូវ សំរាប់ទូន្មានដល់ជន្នានុជនទាំងឡាយ អោយចេះខ្វល់ខ្វាយ កែច្នៃជីវិតរស់នៅអោយបានល្អ និងខិតខំបង្កើតស្នាដៃ ផ្សេងៗ ទុកជាកេរដំណែល ដល់កូនចៅជំនាន់ក្រោយ មុននិងខ្លួនលាចាកលោកនេះទៅ។ ដូចនេះកុលបុត្រកុលធីតាខ្មែរទាំងឡាយអើយ គួរខិតខំរៀនសូត្រ បង្កើតស្នាដៃល្អៗ សំរាប់ការរស់នៅរបស់ខ្លួនផង សំរាប់ជាកេរដំណែលទុកអោយកូនចៅក្នុងពេលអនាគតផង៕ ដោយ៖ លោកសាស្រ្តាចារ្យ ជៀប-អង្គាវឌ្ឍនា
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
