នៅក្នុងប្រទេសនីមួយៗ មានមនុស្សរស់នៅចំរុះជាតិសាសន មានអ្នកក្រមានអ្នកមាន អ្នកតូចអ្នកធំ អ្នកខ្ពស់អ្នកទាប មានអ្នកចេះមានអ្នកល្ងង់ មានអ្នកស្នេហាជាតិមានអ្នកបំផ្លាញជាតិ មានអ្នកធ្វើនយោបាយដើម្បីស្រោចស្រង់ប្រទេសជាតិ មានអ្នកធ្វើនយោបាយដើម្បីពន្លិចជាតិ មានអ្នកយកលុយមកធ្វើនយោបាយ និងមានអ្នកខ្លះនាំគ្នាមកធ្វើនយោបាយដើម្បីរកលុយរកអំណាចសំរាប់តែបុគ្គលខ្លួនឯងតែប៉ុណ្ណោះ។
បើយើងក្រឡេលមើលនិងតាមដានអ្នកធ្វើនយោបាយនៅស្រុកខ្មែរនោះយើងនឹងដឹងថា មានអ្នកខ្លះមានលុយរួចទៅហើយមុនមកធ្វើជាអ្នកនយោបាយ ដោយអ្នកខ្លះបានអះអាងថា ខ្លួនចង់ធ្វើនយោបាយដើម្បីស្រោចស្រងប្រទេសជាតិ ចង់ជួយរាស្រ្តរបស់ខ្លួនអោយប្រសើឡើង ចង់អោយប្រទេសជាតិអភិវឌ្ឈន៍ ចង់លុបបំបាត់អំពើពុករលួយ មិនតែប៉ុណ្ណោះថែមទាំងរិះគន់ភាគីម្ខាង់ថា ខ្វះសមត្ថភាពក្នុងការដឹកនាំប្រទេស ប្រសិនបើខ្លួនបានធ្វើជាអ្នកដឹកនាំវិញនិងធ្វើអោយប្រសើជាងនេះរាប់សិបដងឯណោះ។ តែបើទោះបីជាអ្នកនយោបាយប្រភេទនេះមិនល្អគ្រប់១០ក៏ដោយក៏គេអោយតំលៃខ្លះៗដែរ ព្រោះគេមានលុយមកធ្វើនយោបាយ គេមិនបានកេងប្រវ័ញ្ញញើសឈាមអ្នកដ៏ទៃយកមកធ្វើនយោបាយនោះទេ គឺចាត់ទុកថា ជាមនុស្សមានទឹកចិត្តស្នេហាជាតិគ្រាន់បើដែរ បានជាហ៊ានយកទ្រព្យសម្បត្តិផ្ទាល់ខ្លួនមកធ្វើនយោបាយ ដោយមិនទាន់ដឹងថា ខ្លួនអាចទទួលជោគជ័យលើគូប្រកួតឬក៏អត់ក៏ដោយ។
ចំណែកអ្នកមកធ្វើនយោបាយដើម្បីលុយវិញ ខ្លួនមិនមានលុយគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការបើកបក្សធ្វើនយោបាយទេ តែចេះតែខំត្រដរខ្យល់និងគេដែរ ដោយអះអាងថា ទោះជាខ្លួនក្រក៏មានចិត្តស្នេហាជាតិដែរ ចេះស្រលាញ់ជាតិដែរ ចេះប្រលាញ់មាតុភូមិរបស់ខ្លួនដែរ នេះជាភាសាដែលនិយាយចេញពីមាត់តែប៉ុណ្ណោះ គេមិនបានដឹងថា ក្នុងចិត្តរបស់អ្នកនយោបាយប្រភេទនេះគិតអ្វីនោះទេ។
ជាក់ស្តែងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាមានអ្នកនយោបាយមួយចំនួនធំ គឺលេមលើម មិនច្បាស់ការ ដូចមាន់ត្រចៀកស នៅក្រៅសៃវៀនរងាវអួតអាងអើងកង តែដល់ចូលក្នុងសៃវៀន ជល់មិនបានមួយតឹកផងក៏រតបាត់ទៅហើយ។ អ្នកនយោបាយប្រភេទនេះត្រូវបានគេដឹងថា ជាអ្នកនយោបាយដើម្បីរកលុយ ព្រោះខ្លួនគ្មានលុយ បើកបក្សមួយរួចដើរសុំលុយជំនួយ លុយឧបត្ថម ទ្រទ្រង់បក្ស ជូនពេលខ្លះអាចត្រូវបានគេទិញទឹកចិត្តអោយមកធ្វើជាអ្នកនយោបាយក៏មានដែរ។
អ្នកនយោបាយខ្លះអួតអាងកប់ពពកថា ខ្លួនជាអ្នកចេះ ខ្លួនជាអ្នកគ្រាន់បើ ខ្លួនអាចធ្វើអ្វីៗបានទាំងអស់ តែធាតុពិតចេះតែស្រែកដូចសត្វសេកតែប៉ូណ្ណោះ ធាតុពិតខ្លួនក្រអោយរហាម បើកគណបក្សនយោបាយមួយរួចដើររៃអង្គាសលុយពីសមាជិកដើម្បីទ្រទ្រង់បក្ស និងដើម្បីទិញបាយកញ្ចប់ហូបប្រចាំថ្ងៃ នេះហើយគេហៅថា មកធ្វើនយោបាយដើម្បីរកលុយ បើធ្វើជាកម្មករសំណង់រាង្គកាយវាមិនអាចទៅរួចដូច្នេះបើកបក្សនយោបាយមួយគ្រាន់បើជាង ព្រោះអាចមានបាយហូបស្រួល ម្យ៉ាងទៀតអាចពង្វគ់មនុស្សមួយចំនួនអោយជឿជាក់ខ្លួន អោយយកបាយមកអោយហូបស្រេចៗ គ្រាន់មានកម្លាំងជេរគេជេរឯងហូរដូចទឹកបាក់ទំនប់។
អ្នកនយោបាយខ្លះទៀតត្រូវបានគេរិះគន់ថា បើបក្សដើម្បីទុកលក់សម្លេងយកលុយនៅពេលជិតដល់ថ្ងៃបោះឆ្នោត ព្រោះនៅពេលជិះដល់ថ្ងៃបោះឆ្នោតម្តងៗ បក្សធំៗនៅស្រុកខ្មែរប្រជែងគ្នាចង់កាន់អំណាច ដូច្នេះដើម្បីយកឈ្នះភាគីម្ខាងអាចលួចខ្សឹបខ្សៀវបក្សតូចៗអោយលក់សម្លេងអោយខ្លួន ឬអាចផ្តល់លុយអោយបើកបក្សដើម្បីបំបែកសន្លឹកឆ្នោតដៃគូម្ខាងទៀត ព្រោះដឹងថា មនុស្សដែលមិនគាំទ្រខ្លួនអាចងាកទៅគាំទ្របក្សម្ខាងទៀត ដូច្នេះបើមានអ្នកលក់ថ្នាំស្រែងណាពូកែវោហាដូចក្រុមអ្នកលេងប៉ាហ៊ី ជួលអោយលក់ថ្នាំស្រែងភា្លម។ពាក្យចាស់ពោលថា បាចទឹកដាក់គ្នាគង់តែទទឹក យ៉ាងណាអ្នកដែលមិនដឹងស្មានតែគ្រាន់ហើយក៏លុងខ្លួនជឿអ្នកលក់ថ្នាំស្រែងទាំងមិនបានពិចារណា។ មនុស្សដែលកំពុងតែអត់ ឃើញលុយយកសិនហើយ ដើម្បីវីឡា ដើម្បីឡានទំនើប ដើម្បីស្រីកេ្មងៗខ្ចីៗ ដើម្បីគ្រួសារហ៊ឺហាមួយពេល យ្យ៉ាងទៀតដឹងខ្លួនថា មិនមានសមត្ថភាពប្រកួតប្រជែងផង ហើយមិនសូវមានឧត្តមគតិទៀត នេះគេហៅថា អ្នកធ្វើនយោបាយដើម្បីរកលុយ។
ឥឡូវនៅកម្ពុជាវាជាទម្លាប់ ហើយរៀនតៗគ្នា អោយតែមុនដល់ឆ្នាំបោះឆ្នោតសកល នាំគ្នាបើគណបក្សនយោបាយចាំត្រង ក្រែងជិតដល់ថ្ងៃបោះឆ្នោតមានអ្នកទិញទឹកចិត្ត ឬជួលអោយដើរលក់ថ្នាំស្រែង។ ធម្មតាចាស់ៗនិយាយតៗគ្នាថា គិញគគ់ដើរលក់ថ្នាំស្រែង តែស្រែងកើតខ្លួនឯងមើលមិនជា កែមិនឡើង។
មនុស្សគ្រប់រូបមានខួរក្បាល១គឺឡូកន្លះដូចៗគ្នា បើខួរក្បាលយើងមិនឆ្លាតដូចគេ យ៉ាងណាក៏បានពាក់កណ្តាលគេ ឬមួយភាគណានៃអ្នកឆ្លាតដែរ អោយតែយើងមានឧត្តមគតិបើកបក្សដើម្បីស្រោចស្រងជាតិពិតមែនគង់តែរាស្រ្តគេមើលឃើញទេ តែបើអ្នកបើកបក្សដើម្បីរកលុយក៏រាស្រ្តគេដឹងដែរ។ ពាក្យចាស់ពោលថា ចង្កឹសមួយបាច់កាច់មិនបាក់ សាមគ្គីគ្នាជាកម្លាំង គ្មានខ្លាំងសត្រូវណាអាចយកឈ្មះយើងបានទេ តែបើម្នាក់ៗចង់ធ្វើតែធំរៀងៗខ្លួនដូចសព្វថ្ងៃនេះ កម្ពុជាច្បាស់ជាធ្លាក់ក្នុងដៃចោរឈ្លានពានក្នុងពេលឆាប់ៗជាក់ជាមិនខាន ព្រោះអ្នកធ្វើនយោបាយដើម្បីជាតិវាមានតិច តែអ្នកធ្វើនយោបាយដើម្បីលុយវាមានច្រើន។
មនុស្សយើងកើតមកគង់តែស្លាប់ទៅវិញ ពេលស្លាប់ទៅអាចយកអ្វីទៅបានខ្លះ ចាំបាច់អីដែលត្រូវខំកាប់សម្លាប់គ្នាដើម្បីអំណាច ដើម្បីលុយទៅវិញ ល្មមៗអាចបន្ស់ទុកអោយកូនចៅចិញ្ចឹមជីវិតទៅបានហើយ កុំធ្វើនយោយបាយដើម្បីលុយ អ្នកគួរតែធ្វើនយោបាយដើម្បីប្រទេសជាតិមាតុភូមិពិតប្រាកដ ដើម្បីកិត្តិយស ដើម្បីកេរឈ្មោះល្អនៅក្នុងសៀវភៅប្រវត្តិសាស្រ្ត យ៉ាងណាក៏កូនចៅជំនាន់ក្រោយរបស់អ្នកមានមុខមានមាត់រស់នៅក្នុងសង្គមនិងគេដែរ។
អ្នកនយោបាយកុំក្បត់ឧត្តមគតិខ្លួនឯង កុំធ្វើនយោបាយដើម្បីប្តូរបាយក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន កុំធ្វើនយោបាយដើម្បីសន្សំលុយទុកអោយស្រីក្មេង កុំធ្វើនយោបាយអោយគេសសើរថាខ្លួនជាអ្នកនយោបាយ បើមិនជុះកុំផោមនាំ អោយឆ្កែអ បើមិនភ្លៀងកុំផ្គរ ខ្លាចអ្នកស្រែគ្នាចាក់ទឹកបំពង់ បើមិនបានជួយជាតិមាតុភូមិកុំនាំគ្នាមកជួយបំផ្លាញជាតិ ឈប់ទៅកុំអោយខ្មាសខ្មោច៕